Orocan

Sobrang dami ng dapat kong gawin. Puro trabahong dapat natapos ko na noon kung ‘di ko piniling tumutok sa Virgin Lab Fest 6. Pero ‘di ako nagsisisi. Handa naman akong mapagod, mapuyat, at mataranta nang todo. Nang gumising ako nang maaga kanina (o hindi na ako nakatulog?), alam kong mahaba ang araw na ‘to.

Pasado ala-sais, nakaligo na ako at nakapagkape. Nakabukas na ang laptop ko. Umaarangkada na rin ang TV. (‘Di kasi ako makapagsulat ‘pag tahimik. Dapat naririnig ko ang ingay – ng mundo.) Nag-check muna ako ng email para maka-b’welo. Ang kaso, 457 messages ang laman ng inbox. Karamihan, galing sa Facebook. S’yempre, sinagot. Aba, alas-otso na, 112 pa lang ang nababawas sa inbox ko. Tapos, nanganak pa nang nanganak ang mga nauna kong sinagot. Parang maaaga ring umarangkada ang mga ka-Facebook ko. Pagdating ng alas-diyes, kumalampag ang bubungan ng katabing apartment namin. May kinukumpuni. Oo, gusto ko nang maingay, pero iba ang tunog ng minamartilyong yero. Ibig sabihin, wala pa ako sa kondisyong magsulat. Ayun, Facebook ulit. Pagdating ng alas-onse pasado, kumalam na ang sikmura ko. Wala kaming ulam kaya lumabas ako para bumili sa kanto. Sarado ang tindahan. Sa pang-apat na kanto pa ako nakabili tapos muntik ko nang maisumpa ang tindera dahil sa kakarampot na ulam na ibigay sa akin. Pag-uwi ko, panis na pala ang kaning-lamig. Habang nag-sasaing ako, kasabay ng sikmura ko ang pamamayagpag ng kalampagan sa bubungan ng kapitbahay namin. Tapos, dahil ‘di na matino ang rice cooker namin, nahilaw ang sinaing ko. Ayun, tasty ang binanatan ko habang nilalantakan ang kakarampot na ulam (isang atay at isang balunbalunan).

Halos alas-dos na nang masabi kong sisimulan ko na ang pagsusulat. Wala nang atrasan. Tapos, biglang nag-brown-out. Sabi ko, OK lang. Idlip muna ako. Paggising ko, magsusulat na ako. Alas tres nang magising akong naliligo sa sarili kong pawis. Para akong dinarang sa baga. Wala na ang nagpupupok sa bubungan pero naghaharutan na ang mga bata sa kabilang bahay. Gusto ko sanang singhalan pero ‘di magandang PR. Baka masira ang image ko sa kapitbahayan. Dahil ‘di ko magamit ang laptop ko (laspag na kasi ang battery), naisipan kong magbayad ng bills sa malapit na Bayad Center at magpapalit ng Singapore dollars (bayad sa huli kong raket).

Pagdating ko sa Bayad Center, sarado ang malapit na ATM. Kulang ang pera ko. Nagpunta ako sa money changer. Sobrang baba ng rate. Lugi ako. Nag-grocery na lang ako. Sa pila, isang babaeng bihis-disente ang biglang nag-alok sa akin na palitan ng gift certificate ang cash na ibabayad ko. S’yempre, nagtaka ako. Pero bago pa ako makapag-desisyon, naglitanya na s’ya at sinabing ‘di ako marunong makipagkapagkapwa tao. Pinakyu ko s’ya tapos tinawag ko ang security guard ng supermarket. Tarantang tumakbo ang babaeng bihis-disente. Pagsakay ko ng tricyle, diniskartehan ako ng driver. Wala raw panukli sa bente pesos na ibinayad ko. Nagngitngit habang binitawan ang linyang “Keep the change!” Pasado alas-sais na ng gabi noon at brownout pa rin. Ipinasok ko lang ang mga pinamili ko tapos nagpasyang pumunta sa mall para magpalipas ng oras.

Sa mall, maraming tao. Palabas na pala ang Eclipse. Mahaba ang pila pero pinatos ko na rin. Sayang ‘din ang lamig ng sinehan at ang entertainment value ng pelikula. Sa loob, parang may high school convention at ako ang guest speaker. Pakiramdam ko, sobrang tanda ko na. Parang narinig ko ang theme song ng Batibot at kinakanta ang imortal na “Alin, alin ang naiba”. Kahit mabagal ang pelikula, visual feast naman ang mga bida. Pero makalipas ang sampung minuto, umatake ng k’wentuhan ang mga katabi ko. ‘Tong tipo bang nakikinig ka sa isang nakakakita at sa isang bulag. Kinukuwento ang pelikula, frame by frame. Dahil ‘di ko sila kapitbahay, sininghalan ko sila. Tumahimik sandali. Tapos, umarangkada ulit. Tumayo ako. Humagikgik sila. Akala nila, sumuko ako. Wait lang, sabi ko sa sarili ko. Pagbalik ko, kasama ko ulit ang security guard. Natapos ang pelikula na tahimik na sila. Nakaidlip naman ako. Dahil one screening lang p’wede, ‘di ko na mauulit ang pelikula.

Pag-uwi, isang maarteng babae ang katabi ko. ‘Yong tipo bang pag nadikit ako sa kanya, pakiramdam n’ya, minamanyak ko s’ya. Sisikuhin ko sana pero naisip ko, baka gumulong s’ya palabas ng jeep. Nang nagbayad s’ya, di ko inabot. Hinayaan ko s’yang, makisuyo, a, hindi, magmakaawa, sa iba para kunin ang bayad n’ya.

Pagdating ko sa bahay, may ilaw na. Wala namang cable. Alas-diyes na. Wala pa rin si Bernil. Bigla kong naalala ang mga dapat kong tapusin. Nanlumo ako. Ni isa, wala akong nagawa. Nang tingnan ko ang lagayan ng bigas, simot na ‘yon . Sa asar, binalibag ko ang lagayan. Tumalbog. Orocan nga pala ‘yon. Natawa ako. Naisip ko kung kaya ko ring tumalbog. Sa dami kasi ng bulilyaso sa buhay, dapat tibay ko ay maaasahan.

Ika-2 ng Hulyo, 2010
Cainta, Rizal.

Ngipin

Isyu sa akin ang magpakuha ng litrato. Hirap kasi akong ngumiti dahil sa ngipin ko. Nasa College na ako nang makaipon ako para sa dentista. Pero kahit ngayon na wala na akong dapat ikahiya, asiwa pa rin ako.

Dahil sa ngipin ko, naging mabilis din akong maglakad. Ayoko kasing huminto at bumati sa mga kakilalang makakasalubong. Mapipilitan akong ngumiti. Naging mas conscious ako noong nasa high school na ako. Mas marami na kasi sa mga kababata ko at sa mga kaklase ko ang mahilig mambuska. Lagpas kalahating oras kung lalakarin mula sa bahay namin hanggang sa esk’welahan. Pero nakakaya kong makapasok sa loob lang ng labinglimang minuto dahil sa pagmamadali, makaiwas lang sa pagngiti sa makakasalubong.

Nagbago lang ang isyu ko sa ngipin ko nang maging malapit kong kaibigan si Mary Ann Agnes Matos. Hindi ko alam kung bakit kami naging malapit ni Agnes. Hula ko, p’wedeng dahil ‘yon sa pareho kami nang dinadaan pauwi. Naghihiwalay lang kami pagtawid sa highway. Kakanan s’ya. Kakaliwa ako.

Diretsong magsalita si Agnes. Kaya ayun, sinita n’ya ako nang mapansin n’yang mabilis ang lakad ko. Nang sinabi ko ang tungkol sa ngipin ko, tumawa s’ya. Pero hindi ‘yong mapang-insulto. Tumawa s’ya na parang natutuwa s’ya sa akin. Hindi raw bagay sa lalaking matangkad ang maging mahiyain dahil lang sa ngipin. Ngumiti ako. Tumawa ulit s’ya. Sabi n’ya, ang pangit mo palang ngumiti. Natawa ako. Tumawa na naman s’ya. Noon ka napansin na sira rin pala ang ngipin n’ya. Sabi ko, mas pangit pala s’ya. Nagtawanan kami.

Nang sumunod na mga araw, bumagal na ang paglalakad ko. Nakalimutan ko na ang ngipin ko dahil marami kasi kaming pinagkukuwentuhan ni Agnes. Doon ko lang napansin ang Maricopa Restaurant, ang muninsipyo, ang lugawan, at ang South Supermarket.

Masarap daw ang fried chicken sa Maricopa Restaurant. Pero mahal. Mayaman lang ang nakakakain doon. Ilang beses naming sinubukang sumilip pero lagi kaming sinisita ng g’wardya.

May mga preso pala sa muninsipyo. Pinuntahan namin sila. Naramdaman namin ang pagsisiksikan nila. Naamoy naming ang panghi ng kulungan nila.

Kapag ‘di ako kumakain sa canteen, nakaka-order kami sa lugawan. Minsan, may tokwa pa o lumpya. Kapag kapos, dinadamihan na lang namin ng suka at toyo. Solb na.

Kapag pawis na pawis kami, tumatakbo kami sa South Supermarket. Madalas, doon kami sa lagayan ng ice cream at karne. Mas malakas kasi ang aircon. Hindi ko makakalimutan ‘yon isang tsupon na pinag-uusapan namin kung mahal o mura. Hindi namalayan ni Agnes na naibulsa pala n’ya. Nang maghihiwalay na kami, saka lang naramdaman ni Agnes ang tsupon sa bulsa n’ya. Simula noon, tuwing babalik kami sa South Supermarket, binabagabag kami ng kuns’yens’ya. At dahil lang ‘yon sa tsupon!

Sa loob ng esk’welahan, hindi kami nag-uusap o nagbabatian ni Agnes. Pero pag-uwian na, parang pinagtatagpo kami at sabay kaming naglalakad. Mas naging exciting ang pagsasabay naming ‘yon nang yayain n’ya akong pumunta sa kanila. Binaybay namin ang highway. Laking gulat ko nang bumungad sa akin ang bahay nila. Puro halaman ‘yon. Nagtitinda pala sila ng halaman. Doon, uupo lang kami sa isang sulok at makukuwentuhan. Hindi ko matandaan kung nakilala ko ang nanay at ang tatay n’ya o ang mga kapatid n’ya o nalaman nilang nagpupunta ako sa kanila pero malinaw sa akin na pumupuwesto kami ni Agnes sa gitna ng mga santan. Inaabot kami ng hapon sa pagdadaldalan. Magkukumahog na lang akong umuwi para hindi abutan nang paglubog ng araw at hidni mapagalitan.

Tapos, noong minsang birthday ko, niyaya ako ni Agnes na gumawa ng bahay na papel. ‘Yong parang sa librong pambata na kapag binuksan mo, biglang lalabas ‘yong bahay. Sabi n’ya, iiwan daw namin sa gitna ng highway ‘yong papel na bahay. Hahayaan namin liparin ng hangin. Kapag ‘di raw ‘yon nasagasaan ng mga rumaragasang sasakyan, pag-uwi ko raw, may matatanggap akong magandang regalo.

Iniwan namin ang bahay na papel sa gitna ng highway. Humiyaw kami nang sabay. Makalipas ang ilang minuto, nakatawid ang bahay na papel. Hindi ‘yon nasira. Tuwang-tuwa kami. Nang umuwi ako sa bahay, nalaman kong nanalo pala sa sabong ang tatay ko. Niluto ng nanay ko ang tinaling natalo. Dahil sa kunat, nabali ang ngipin ko nang nilantakan ko ‘yon. Pinagtawanan ako ni Agnes. Tumawa na rin ako at walang pakialam kung bali ang ngipin ko. Ang mahalaga, naging totoo ang sinabi ni Agnes.

Bago mag-graduation, nagkagalit kami ni Agnes. Nakalimutan ko kung bakit. Pinaalala lang n’ya nang magkita kami makalipas ang dalawampung taon. Kapwa na kami binago ng panahon.

Nalaman ko na lang na tinarantado s’ya ng kanser sa utak. Nang mag-usap kami, nalagas na ang mga ngipin n’ya samantalang ako, pilit ngumingiti at ipinapapansin sa kan’ya ang pustiso ko.

Habang nakaratay sa higaan si Agnes, sa isip ko, gusto ko s’yang yayaing kumain ng fried chicken sa Maricopa Restaurant. Alam kong hindi na kami hahabulin ng g’ward’ya. May pambayad na ako. O dadalaw kami sa muninsipyo at kung anuman ang makikita ko roon, isusulat ko ‘yon. Malalaman ng marami ang kalagayan ng mga preso doon. O kakain kami ng lugaw. May kasamang tokwa at lumpya. May baboy pa. Puro laman. Dadamihan naming ang suka at toyo kung gusto n’ya. O pupunta kami sa South Supermarket, bibili ng maraming tsupon. O magpapalamig hanggang hindi na n’ya maramdaman ang sakit na bumabarena na ulo n’ya. Pero hindi ko ‘yon nasabi. Hindi ko nakaya.

Napag-usapan namin ang daan patungo sa bahay nila, ang mga halaman, ang bahay na papel sa highway pero pinanlumo lang ako nang sinagot niya. Wala na ang bahay nilang ‘yon, wala na ang mga halaman, at hindi na n’ya kayang bumaybay pa sa kahit saan man highway.

Namatay si Agnes tatlong araw matapos ang birthday ko. Nakarating sa akin ang balita sa text lang. Siguro naisip ni Agnes, hindi s’ya dapat makisabay habang nagsasaya ako.

Ginapi man si Agnes ng kanser sa utak, nagtagumpay naman s’ya para maging inspirasyon. Bukod sa pagiging matapat na kaibigan, naging mabuting ina rin s’ya, asawa, anak, at tao.

Bukas, ililibing na si Agnes. Kung magkukuhaan ng picture, ngingiti ako nang todo-todo. Tiyak kong ibabalik ng ngiti kong ‘yon ang alaala ng makulay naming pagkakaibigan.

Ika-26 ng Agosto, 2009
Cainta, Rizal.

Nata de coco

Halos dalawang linggo na noong binili namin ang isang bote ng nata de coco. Para kasing natakam ako nang madaanan naming ang salansan sa grocery. Naalala ko ang sarap ng halu-halo. Kinulit ako ng kinawilihan kong tamis kaya, ayun, kinumbinsi ko ang sarili kong hindi naman luho ang dagdag na P36 sa pinamili namin. Muni ko pa, lalantakan ko ang nata de coco kapag may nagawa akong “amazing” sa susunod na mga araw.

Noong sabado, birthday ni Olive. Kaklase ko s’ya noong high school. Simula nang maging magka-Friendster kami, madalas kaming nagkakausap sa telepono. Parang may kinalaman sa manpower sourcing ang trabaho n’ya. Maganda at mukhang bigatin na s’ya. (Ikaw pa naman ang makabili at makapagpundar ng bahay at lupa sa Tagaytay.) Maaga s’ya kung tumawag at ang una n’yang linya, “Gising ka na ba?” Pumupungas akong sasagot ng “oo” habang pinipilit na huwag ipahalatang parang galing pa sa puyat ang boses ko. Pinag-uusapan namin ang kalagayan ni Mary Ann at kung paano n’ya nilalabanan ang kanser, ang paghahanap ng trabaho ng mga kapatid ko, ang balak na pagbabakasyon, at marami pang mga bagay na nasa pagitan ng tuwa at saklap. Kaya nang mang-imbita s’ya sa birthday n’ya, sinigurado kong mababakante ako.

Pinagmaneho ako ng kapatid kong si Glenn. Malayo kasi ang Cainta sa Ugong. Baka problema ang pagpunta at ang pag-uwi. Bago magpunta sa venue, dinaanan ko muna si Emer sa South Supermarket. Dahil nagpalinis s’ya ng kuko, natuwa akong makitang naka-tsinelas din s’ya. Sabi kasi ni Olive, may pool sa venue na nirentahan n’ya. Ayun, nag-tsinelas ako. Para pag busog o lasing na, kaunting babad ng paa sa tubig. OA naman kasi kung magdadala pa ako ng swimming trunks. Mahirap masabihang excited. Nang makahagilap kami ng Absolut vodka na pang-regalo, bumiyahe na kami. Dahil may sasakyan din si Emer, bumuntot na lang s’ya sa amin. Nag-text si Jennifer na malabong madaanan naming s’ya dahil pauwi pa rin lang sila galing sa isang out-of-town affair. (Hindi rin makakapunta si Bobby dahil may lakad kinabukasan.)

S’yempre, hindi ko na pahahabain ang k’wento na naligaw kami at nahilo sa kahahanap ng venue baka kasi lumabas na wala kaming sense of direction. Basta nakarating kami sa venue. Period. Nang nakababa kami ng sasakyan, halos sabay kaming nagkatinginan ni Emer. Engrande pala ang handaan. Sitdown dinner ang setup para sa sandaang tao o higit pa. May live band. At sangkatutak ang pagkain. Naka-uniform pa ang waiters. Malayo ‘yon sa iniisip naming intimate na gabi ng kamustahan at tagayan. Natawa kami kasi kaming dalawa lang ang naka-tsinelas. Na-insecure lang ako kasi parang cheap ang tsinelas ko kung itatapat sa suot ni Emer. He, he.

Nang salubungin kami ni Olive, todo-ngiti lang kami para hindi mahalatang nawindang kami sa nadatnan namin. Nang makahanap kami ng p’westo, doon lang ako nakabalita kay Emer. Nitong summer lang pala n’ya naisipang tumanggap ng freelance work. HR-related. Ayos naman daw. Masaya, exciting, at rewarding. Malayo ‘yon sa tinapos n’yang kurso (na IT yata) pero mukhang seseryosohin n’ya. Nasa abroad na lahat ng kamag-anak n’ya. Habang panay ang ring ng celphone n’ya, nabanggit n’ya ang tampo n’ya sa nanay n’ya at kung paanong nagtulak ‘yon sa kan’ya para tuparin kung anuman ang totoong gusto n’ya sa buhay. Nang tanungin ko s’ya kung bakit ‘di n’ya sinasagot ang tawag, kaswal lang n’yang sinabing gusto n’yang turuan ang tumatawag, na dapat ‘di noon sinasayang ang pagmamahal at pagtitiwala n’ya. Hindi na ako nag-follow up.

Kasabay naming dumating si Edwin. Isa na siyang dentista. Matapos ang ilang taon sa abroad, umuwi s’ya para buksan ang sarili n’yang klinika. Balak n’ya lumipat ng p’westo. Nurse ang asawa n’ya at nasa abroad. Kaya bukod sa practice n’ya, pinangangatawanan din n’ya ang pagiging nanay.

Tapos, bigla naming naramdaman ang meaning ng energy nang dumating si Abby. Kasama n’ya ang asawa n’ya, si Mike. Sila pala ang unang dumating at kanina pa lumalantak ng barbecue. Malalaking how are you ang binitiwan namin complete with beso-beso. Mabuti at nakilala n’ya ako at namukhaan naman si Emer. Sobra ang pressure nang ‘di n’ya maalala ang name ni Edwin. (Offer ang sweet smile, humingi s’ya ng apology. Naaksidente pala s’ya. Nabunggo – o nakabunggo? – ang kotse n’ya. Naalog daw ang utak.)

Trainer si Abby. Kakalipat lang n’ya sa isang insurance company galing sa isang manufacturing firm. Malaki raw ang adjustment pero mas tipo n’ya ang ginagawa ngayon. Rumaraket din s’ya sa labas basta tinawagan ng contacts n’ya. Hindi na kami nagtaka nang kinalaunan, s’ya na ang nag-host ng game portion ng party. Parang ‘di s’ya naubusan ng pagod kahit ang “audience” ay tutok sa pagkain at parang patay-malisya sa mga pakulo n’ya.

Nang kumakain na kami ng dessert, sunod-sunod nang dumating ang iba pang kaklase namin.

Si Nancy, na nakatira lang sa malapit. Parang fulltime housewife s’ya. S’ya ang favorite i-volunteer ng grupo sa games. Pinakanakakatawa ‘yong kinant’yawan s’yang nagno-nosebleed dahil English ang instructions ni Abby. Sa dami nang sinalihan n’yang games, ni isang beses ‘di s’ya nanalo. (Sayang. Fabulous pa naman ang prizes. Boy Bawang, among others.)

Si Wendy, na bumiyahe pa mula sa Bicol. Ulirang maybahay din. Kay Olive s’ya magpapalipas ng gabi. Doon na pala s’ya sa Bicol simula nang nakapag-asawa. Taga-DBP ang asawa n’ya. Big time. Bida s’ya nang lumabas ang pili na pasalubong n’ya para sa mga nanay na katulad n’ya.

Si Tess, na simpleng-simple pa rin. Parang hindi s’ya tumanda. Nakakainggit. Supervisor s’ya sa isang factory sa Valenzuela. Hindi ko naitanong kung sino ang napangasawa n’ya o kamusta ang lovelife n’ya pero sa unang tingin, masasabing “blooming” s’ya.

Si Emy, na kasama ang asawa at ang bunsong anak. Biro n’ya, ‘di pa rin s’ya tumangkad. Lumapad lang. Nakakatuwang pagmasdan ang biruan nila ng bunso n’ya at ang pag-monitor n’ya kung nakakailang San Mig Light na ang asawa n’ya. Sa Malanday pa rin pala s’ya umuuwi.

Si Edel, na isang dentista. Sa Malinta ang klinika n’ya. Parang wala pa s’yang anak kung figure n’ya ang pag-uusapan pero sabi n’ya, makukulit daw ang tsikiting n’ya. Napangasawa n’ya pala si Alvis, kaklase namin noong elementary. (‘Di namin s’ya ka-section pero kaklase ko sa agricultural at industrial arts. Nasa brokerage s’ya.)

Si Fred, na taga-Project 8 na. Apat na ang anak. ‘Yong bunso n’ya, hinabol lang daw. Parang malaki ang pagitan mula sa pangatlo. Sila raw ang nagpi-print ng Meralco bills. S’ya ang pinakamalakas uminom ng beer pero parang ‘di nalalasing. Namumula lang na parang hipon.

Si Roman, na super proud sa kasamang asawa at dalawang anak. S’ya ang pinamalakas mang-asar at pinakamalutong tumawa. Sa banat n’ya, parang bumalik ang buskahan at kulitan noong high school. Parang negosyante yata s’ya at tutok sa pagpapalaki ng mga anak.

Si Elmer, na may tindahan (o hardware?) Kasama ang misis at ang anak. Bagets na bagets ang porma n’ya. Fit na fit. Confident din s’ya sa hikaw sa kaliwang tenga. Kahit chickboy pa rin ang dating, halata namang devoted s’ya sa asawa.

Si Rodel, na civil engineer. Nang tinanong ko s’ya kung maganda ang bahay n’ya, sabi n’ya hindi. Tanong ko, “Bakit?” Sagot n’ya, “Hindi maganda. Matibay.” ‘Yon daw ang sinisigurado n’ya sa mga nagpapagawa sa kan’ya. Lilindulin, babagyuhin, lilipas ang panahon pero t’yak na ‘di uuga ang pundasyong itatayo n’ya.

Balak sana naming isama si Mary Ann pero naka-dextrose s’ya. Marami sa amin, s’ya ang iniisip. Katulad ng dasal ng marami para kay Corazon Aquino, sana mabawasan ang sakit na binabata n’ya. Kaya nang matapos ang kainan at palaro at pagtugtog ng banda, may inilabas si Olive. Para ‘yon kay Mary Ann. May ilang items na ipapa-bid. ‘Yong malilikom na pera, ibibigay kay Mary Ann. Si Abby ulit ang punong-abala rito (bukod pa ‘to sa spectacular stint n’ya kasama ang banda. Sobrang galing ng tirada n’ya ng Butter Cup at Dancing Queen. Most-loved din ang Katrina Halili-inspired pantomime dance n’ya ng Careless Whisper, kasama na ang pagtatanggal ng bra at panty. Wow.)

Dito, si Zeny ang center of attention. S’ya kasi ang naatasang kumulekta ng pera. Ganito ang naging siste. Nagsimula ang lahat ng bid sa P100. So, ‘yong unang item, si Edel ang nanalo. Lagpas P300 yata. Malinaw na ang mechanics. Kaya nang inilabas na ang susunod, si Zeny ang unang nag-bid. Sigaw n’ya, “P150!” Tapos, nagkatinginan ang lahat. Walang humirit. Tawanan. Sa madaling salita, si Zeny ang nanalo. Tapos, third item. Parang ‘di natuto, sumigaw ulit si Zeny, “P150!” Nagkaisa ulit lahat. Walang sumunod. Ayun, si Zeny ulit. Sa parteng ‘to, humahagalpak na ang lahat sa katatawa. (Nang tanungin ko si Zeny kung kamusta ang lovelife n’ya, tiningnan lang n’ya ako nang diretso at saka sinabi, “Next question.”)

Huling inialok ni Olive ang isang Goldilocks cake (na regalo) sa kan’ya. Black Forest. Nagsimula ang bid sa P500. Binulungan ko ang sarili ko, “Para kay Agnes ‘to.” Ayun, bigla, may sinabi o may nasabi akong figure. Maraming zero. Sabi agad ni Abby, “Sold!” Nagpalakpakan.

Kinantahan namin ng Happy Birthday si Olive. Maganda ang cake n’ya. May p’wet na naka-design sa ibabaw. Sabi sa message, “We are always behind you!” Sa halip na mag-wish, nagpa-picture na lang si Olive habang tinatangkang dilaan ang p’wet sa cake. Namangha ang lahat sa haba ng dila n’ya. Sabi ko, “Grabe. Ang haba.” Sabi n’ya, “Dala ‘yan nang years of experience.” Hagalpakan.

Dumaan pa sila Olive kay Mary Ann para ibigay ang nalikom sa bidding pero hindi na ako sumama. Maaga pa kasi ang trabaho ko. Hindi man ako makita ni Mary Ann, t’yak ko namang maiintidihan n’ya ‘yon. Si Mary Ann pa.

Nang nasa b’yahe na kami pauwi, bumubuhos ang ulan. Tanong ng kapatid ko, “’Ya, iuuwi mo ba ang cake? Sagot ko, “Hindi. Iuwi mo na. Kainin n’yo nila Mama.”

Nang makarating ako sa bahay, binuksan ko ang bote ng nata de coco. Sa unang subo ko, naalala ko si Olive, si Mary Ann, ang iba pang mga kaklase namin, at ang iba pang matatamis na alaala ng lumipas na mga taon.

Ika-29 ng Hulyo, 2009
Cainta, Rizal

Memorya

Matagal ko nang balak i-close ang Friendster account ko pero nawawala lang sa memorya ko. Pakiramdam ko kasi, parang ‘di na bagay sa edad ko. Tapos, noong isang linggo, nakatanggap ako ng message. Galing sa kaklase ko noong high school. Meron daw Friendster group ang batch namin. Ilang attempts lang sa search engine, natagpuan ko agad ang Friendster group na sinasabi n’ya.

Parang tumigil ang mundo ko, tapos, hinila ako pabalik sa nakaraan. Kilala ko lahat ang kasaling accounts. Parang kailan lang, excited kami sa JS Prom tapos ngayon, marami na pala sa mga kaklase namin ang may mga anak na pupunta na sa JS Prom.

Natigilan lang ako nang mabasa ko ang thread tungkol kay Mary Ann Agnes Matos. Hindi katulad ng iba, wala s’ya sa abroad. Hindi katulad ng iba, wala s’yang matatag at matagumpay na karera. Hindi katulad ng iba, wala s’yang picture na bonggang-bongga. Malinaw ang sabi sa thread: may brain cancer s’ya. Nabasa ko ang testimonials ng mga anak n’ya, nagpapasalamat sila sa financial assistance na naibigay na ng ilan sa mga kaklase namin. Nabasa ko rin ang paghingi ng dasal para sa kan’ya, na parang ‘yon na lang ang magliligtas sa kan’ya.

Nitong Biyernes, nabalitaan kong pupunta sina Jennifer de Paz sa bahay nila Agnes ng Sabado. Nagpasabi agad ako na sasama. Kinabukasan, kami lang ni Jennifer ang nagkita. ‘Yong iba kasi, biglang hindi pup’wede. Tapos, ‘yong iba, nagpunta na raw pala noong gabi.

Habang ipit kami sa trapik, tinanong ko si Jennifer kung naalala pa n’ya ang dahilan ng pagkakagalit namin noong high school. Ang alam ko kasi, close kami. Dalawa sila ni Agnes sa pinakamalapit kong kaibigang babae. Pero bago mag-graduation, may nangyari at ‘yon, tinikis kong ‘di sila kausapin. Walang maalala si Jennifer. Basta ang sabi n’ya lang, isa ako sa mga lalaking napilit n’yang sumayaw ng swing sa school program. Magaling nga raw ako, e. Napakibit-balikat na lang ako. Nakalimutan ko na rin kasing marunong pala akong sumayaw. At swing pa.

Nang marating namin ang bahay ni Agnes, isang kamag-anak n’ya ang sumalubong sa amin. Kilala ‘yon ni Jennifer. Pinaupo muna kami kasi titingnan pa raw kung gising na si Agnes. Napuyat daw kasi dahil may dumalaw rin noong gabi at halos madaling-araw na umuwi. Nang senyasan si Jennifer ng kamag-anak, mabilis s’yang pumasok sa k’warto ni Agnes. Saglit, sinenyasan na rin ako ni Jennifer na sumunod.

Maliit ang k’warto ni Agnes. Eksakto lang ang haba ng kama n’ya sa loob. May dalawang upuan sa tabi ng kama. Umupo ako malapit sa ulunan ni Agnes. Sa may paanan naman pumuwesto si Jennifer. Parang may silver padding ang kisame ng kuwarto, para siguro mabawasan ang tagos ng init sa bubong. Sa may paanan ni Agnes, may mga santo. Pinakamalaki ang sa Birheng Maria. May mga kandila, bulaklak na plastik, Bibliya, at rosaryo.

Sa maliit na k’wartong ‘yon ni Agnes, umapaw ang napakalaking ngiti na isinalubong n’ya sa amin. Sabi ko, “Kilala mo pa ako?” Ilang beses na kasing nakadalaw si Jennifer sa kan’ya; samantalang ako, ngayon lang sumipot. Sagot n’ya, “Oo naman.” Tapos, sinabi n’ya ang pangalan ko. Nagkamayan kami. Mahigpit ang pisil n’ya sa kamay ko.

Unang bumangka si Jennifer. Pinag-usapan nila ‘yong grupong dumalaw noong gabi. Marami palang k’wentuhan. Sa huntahan nila, nalaman kong nagkikita-kita pa rin pala sila at talagang matindi ang bonding. ‘Yong iba pa nga, inaanak ang mga anak ni Agnes. Nalaman ko rin na kumuha pala sila ni Jennifer ng foreign service sa Lyceum. Marami pa silang pinagtsimisan pero ‘di ko na nasundan. Tumutok na kasi ako sa itsura ngayon ni Agnes. Kalbo na s’ya. Maga ang pisngi. Kulang ang ngipin (o ‘di s’ya nagpustiso). At sa pagkakaratay n’ya sa kama, halatang matagal na s’yang ‘di bumabangon.

Nang balingan ako ni Agnes, tinanong ko s’ya kung naalala pa n’ya ang dahilan nang pagkakagalit namin bago ang graduation. Ngumiti s’ya at tapos, rumatsada. Kasama raw ang ilan pang kaibigan naming babae, pinili nilang sundin ang ipinapagawa ng kalaban ko sa “honor roll”. Pakiramdam ko raw, nabalewala ako. Dahil daw matampuhin ako (at nasulsulan pa ng isang “kaaway” nila), nag-inarte na raw ako at hindi na sila kinausap. Panay daw ang padala nila sa akin ng mga sulat, pero ‘di ko ‘yon inintindi. Noong teachers’ day nga raw, pinadalhan nila ako ng roses, tanda ng paghingi ng sorry. Pero nagmatigas daw ako at ‘di ko tinanggap ang roses. Iyak daw nang iyak si Agnes noon. Alam daw n’yang matindi ang naging galit ko sa kan’ya (o sa kanila). Mas nagngitngit pa raw ako nang malaman kong ang kalaban ko ang nakakuha ng award na alam ng lahat ay para naman talaga sa akin. Sabi ko kay Agnes, “Hindi ko naaalala ‘yon.” Sagot n’ya sa akin, “Kung nakakabangon lang ako, maghahalungkat ako. Ipapakita ko ‘yong mga sulat mo sa akin. Nakatabi pa ‘yong mga ‘yon. Alam mo, ikaw ang pinaka-sweet na kaklase at kaibigan ko noong high school.” Pinigil kong maiyak. Banta nga ni Jennifer sa ‘kin, “’Wag kang magsisimula, ha. Tuloy-tuloy na ‘yan.”

Hinawakan ko ang kamay ni Agnes. Sinabi kong tuwing uuwi ako sa Valenzuela, dumidiretso ako sa Malinta kahit sa Karuhatan ako dapat bumaba. Nagbabaka-sakali kasi akong makikita ko s’ya sa tindahan nila ng halaman sa may MacArthur Highway, pag lagpas lang ng South Supermarket. Madalas kasing hinahatid namin s’ya doon pagtapos naming kumain ng lugaw malapit sa South Supermarket. Habang naglalakad kami, lagi kong napapansin ang p’wet n’ya na pagkalalaki-laki. Nang maging S4 si Agnes sa ROTC, mas naging prominente ang p’wet n’ya. Sabi ko kay Agnes, “Bakit kasi ang laki-laki ng p’wet mo, e?” Pero pagsabi ko ng “p’wet”, nabasag na ang boses ko at nangilid na ang luha mo. Mabuti na lang at may nagpasok ng softdrinks at tinapay, naiba ang ihip ng hangin.

Sinalo ulit ako ni Jennifer. Dinala n’ya ang usapan sa love affairs noong high school kami. Sa mga bitaw ni Agnes, lumabas na tulay o saksi pala s’ya sa napakaraming ligawan. Alam na alam pa rin n’ya kung sino ang na-involve kanino. Muntik na akong masamid nang balingan n’ya ako. Sabi ni Agnes, “’Di ba na-inlove kay “ano”?” Sinabi n’ya ang pangalan ng babae. Sabi ko, “Hindi, a. Crush lang ‘yon.” Salo n’ya, “Hindi. Tinamaan ka sa kan’ya. Kaya lang, pinagtatawanan ka n’ya noon. Sabi kasi nila, bakla ka. Pero sabi ko, hindi ka bakla. Talagang gano’n ka lang. Mahinhin.” Nagtawanan kami. Paliwanag ko, “Alam ko namang pinagtatawanan n’ya lang ako kasi ‘di naman ako pogi. Lalampa-lampa pa ako noon. Mukhang madungis pa.” Dagdag n’ya, “Ang suspetsa nga nila, si “ano” ang crush mo. O kayo ni “ano” ang mag-ano kasi close kayo.” Sinabi n’ya ang pangalan ng lalaki. Dugtong ko, “Hindi, a. Talagang close lang kami.” Hinawakan ako ni Agnes sa kamay at tinanong, “Bakit ba kasi wala ka pang asawa?” Sabi ni Jennifer, “Marami pa kasi s’yang obligasyon.”

Gusto ko sanang sabihin kay Agnes ang totoong dahilan kung bakit wala pa akong asawa pero biglang dumating ang nanay n’ya at nakinig sa usapan namin. Sumilip din ang mga anak n’yang babae, halos dalagita na ang panganay. “’Di ba nagkaroon ka pa ng isang crush?” sabi ni Agnes sa akin. “Ay, oo. Pero pinahiya at pinagtawanan din ako noon. Tapos, ‘yong pinsan n’ya, nilait ako. Pinagkalat pa na may putok ako. ‘Di ba tinanong ko pa nga kayo kung totoong may putok ako?” sagot ko kay Agnes. “Tawas! Pinagamit kita ng tawas! Pero teka, bakit mukhang mabango ka na ngayon? Epektib ba talaga ang tawas?” hirit ni Agnes. Humagalpak kami ng tawa. “Hindi ka galit sa kanila?” tanong ni Agnes. “Kanino? Kina “ano” at “ano”?” paglilinaw ko. “Oo, sa kanila,” diin ni Agnes. Umiling ako. Sinabi kong tumanda na ako. Binago na ng panahon. Hindi na ako matampuhin o mapagtago ng hinanakit. Hindi na rin ako nakukuha sa sulsol. Isa pa, anuman ang naging palagay o pagtingin nila sa akin, sa huli, ako pa rin ang gagawa at pipili nang magpapasaya sa akin at ng bubuo sa akin bilang tao. Tumango lang si Agnes, paulit-ulit.

Sandali pa, pumasok ang bunsong anak ni Agnes. Tumabi ‘yon sa kan’ya, parang naglalambing. Sabi ni Jennifer, “Mukhang mama’s boy ‘yan, a.” Sabi ni Agnes, “Hindi. Mas malapit ‘to sa tatay. Kaya lang, simula nang may mga dumadalaw sa akin, sinasabihan s’ya na bantayan ako. Kasi, kukunin daw ako ng mga bisita.”

Kinausap si Jennifer ng nanay ni Agnes. Ako naman, kinausap ni Agnes. Sabi ni Agnes, “Alam mo ba, ‘tong bunso ko ang dahilan kaya pinipilit kong mabuhay. Maliit pa kasi s’ya. Mahirap ang mawalan ng nanay.” Pinisil ko ang kamay ni Agnes. Parang sasabog ang dibdib ko. Narinig ang pangamba ng isang ina. Walang makapagpapakalma sa pangambang ‘yon kung ‘di matinding pananampalataya lang.

“Sabi ng duktor, halos ga-mais lang ‘yong nakita nila sa ulo ko. Pero dalawa yata. Tapos, meron din dito sa dibdib ko,” paliwanag sa akin ni Agnes. “Bakit ‘di ka magpa-opera?” dugtong ko. Umiwas nang tingin si Agnes. May sinabi s’ya tungkol sa gamot at cobalt treatment at kung paanong ikinahihina n’ya ‘yon. Hindi na nga rin s’ya makalakad dahil doon. Sinabi n’ya ring nakakuha na rin sila ng second opinion. “’Yong laki na lang nang pananampalataya ko ang tutunaw sa ga-mais na nasa ulo ko.”

Tinanong ko kung ano na ang kundisyon n’ya ngayon. Umiinom na lang daw s’ya ng pain killers para tapatan ang pagsakit ng ulo n’ya, ng likod, ng dibdib. Hindi ko alam kung ginusto ng langit ang kalagayan o ang kinahinatnan ni Agnes ngayon. Pero iisa lang ang natitiyak ko, hindi nasira, hindi naigupo, ng ga-mais na cyst ang utak at puso ni Agnes. Kung sino pa ang may kanser sa utak, s’ya pa ang may pinakamalinaw na alaala ng mga nakaraan. Kung sino pa ang may tama sa dibdib, s’ya pa ang may puso para umiintindi, magpatawad, at magmahal.

Marami pa kaming napag-usapan. Tungkol sa buhay-buhay ng mga kaklase namin. Tungkol sa mga naging teacher namin. Tungkol sa grand reunion namin. Nang nagpaalam na kami ni Jennifer, naisipan naming magkuhaan ng pictures. Nang kami na ni Agnes ang kukunan ni Jennifer, hindi binitiwan ni Agnes ang kamay ko. Mahigpit ang hawak n’ya. Naramdaman ko ang init, ang lakas, ang buhay.

Mabuti na lang at ‘di ko na-close ang Friendster account ko. Nang pauwi na ako, tiningnan ko ang mga kuha ni Agnes, ang mga kuha namin. Naalala ko ang sinabi ko sa kan’ya bago namin kinuha ‘yon, “O, Agnes, magsuklay ka na.” Ngumiti lang s’ya. Alam n’yang likas sa akin ang magbiro. Ang mang-asar. Tapos, sinundan ko pa ‘yon, “Ano bang shampoo mo ngayon?” Ngumiti ulit s’ya. Matamis. Nakuha ng kamera ang mga ngiting ‘yon na hinding-hindi mabubura sa aking memorya.

Ika-17 ng Mayo, 2009
Cainta, Rizal

Linggo

Planado ang Linggo na ‘yon. Gumising kami ng alas-otso. Naglaba at naglinis ng bahay. Nilagang baboy ang tanghalian tapos may isang oras na pahinga. Dahil may meeting ako ng alas-k’watro, dumating kami nang mas maaga ni Bernil sa Gateway para makapaghanap pa ng regalo. Graduation kasi ng isang kaibigan. May pa-party s’ya ng alas s’yete. Nakakahiya namang wala kaming bitbit.

Pag baba namin ng LRT2, papasok sa Gateway, may nakita kami kaagad na p’wedeng pangregalo pero sabi ko, babalikan na lang namin. Baka kasi may mas maganda pa at mas mura sa loob ng mall. Tapos, bigla naming nakasalubong si Glenn Sevilla Mas. Dahil ilang linggo na ring ‘di kami nagkita, automatic ang naging huntahan namin. Napansin ko ang namumulang sugat n’ya sa noo. Sabi n’ya, pareho na raw sila ngayon ni Harry Potter. May marka. Sabi ko naman, kung kay Harry Potter, korteng kidlat; ang sa kanya, korteng sumabog na kulog. Hindi na namin inisip kung may sense ba ‘yon basta humagalpak na lang kami ng tawa. Tapos, niyaya ko s’yang samahan kami sa paghahanap ng pangregalo. Hindi naman s’ya tumanggi.

Nagpunta kami sa isang mamahaling bookstore. Pero mahigit isang libo ang presyo ng librong tumawag sa pansin ko. Lumipat kami sa video shop. May DVD collection na swak na swak sana pero kahit naka-sale, aabot pa rin ng halos isang libo. Nang tumunog ang celphone ko, umakyat na kami sa may Foodcourt para puntahan ko ang ka-meeting ko. Iniwan ko muna sila ni Bernil. Humanap sila ng isang mesa at doon pumuwesto.

Nang halos kalahating oras na akong nakikipag-meeting, biglang lumapit si Glenn sa kinauupuan namin. Pinakita n’ya sa kausap ko ang picture n’ya sa celphone n’ya. Duguan. Putok ang noo. Hindi alam ng kausap ko kung saan s’ya kukuha ng reaksyon. Parang sinenyasan ko yata si Glenn na umalis muna kaya nadispatsa ko s’ya agad. Sinabihan n’ya lang ako na bilisan ko kasi gutom na s’ya.

Nang natapos ang meeting ko, kumakain na s’ya habang panay pa rin ang kuwento kay Bernil. Pag-upo ko, sinabi ni Bernil na bibili s’ya ng pagkain namin.

Bago sumubo si Glenn, sinabi n’ya sa akin, “Alam mo, isa ka sa limang tinext ko noong naaksidente ako. Nagpadala pa nga ako ng picture ko, e.” Nawindang ako. Ngayon, alam ko na kung bakit n’ya ako sinugod sa gitna ng meeting ko. Sabi ko, “Ha? Wala akong natanggap. ‘Yong text lang ni Tim Dacanay ang nakuha ko. Sabi n’ya, nabangga raw ‘yong sinasakyan mo pero ayos ka naman daw. Bakit, seryoso ba?” Stupid ang tanong na ‘yon kasi biglang bumanat si Glenn. Nakaupo raw s’ya sa unahan ng FX, tapos, nakaidlip yata ang driver. Sa isang iglap, sumalpok ang FX sa isang puno. Dahil ‘di s’ya naka-seat belt, tumama ang noo n’ya sa salamin. Na-shatter ang salamin. Mabuti at ‘di n’ya suot ang eyeglasses n’ya. Kung nagkataon, mas malala pa ang nangyari sa kan’ya. Habang umaagos ang dugo sa mukha n’ya, hinanap n’ya ang gamit n’ya at celphone. Sa ospital, nalaman n’yang kolorum pala ang FX. Tapos, dahil medyo may edad na ang driver, dinaan nito sa drama si Glenn. Si Glenn tuloy ang sumagot ng lahat ng gastos sa pagpapagamot. Bagama’t bugbog ang katawan ni Glenn, matindi ang tama sa noo at ulo n’ya. May mga bubog pa ngang tinanggal sa anit n’ya.

Nang mauubos ko ang burger na binili ni Bernil, bigla kong naisip na muntik na pala akong nawalan ng kaibigan. Kung nagkataon pala, sa lamay ko na lang maririnig ang kuwento ni Glenn. Morbid pero napag-isip ako. Nabundol ako noong nasa second year high school ako. Nag-overtake ang jeep. Napuruhan ako sa beywang tapos tumama ang baba ko sa isang nakausling bakal. Sugat. Tulala ako nang sinakay sa jeep at sinugod sa ospital. Nakita ko na lang ang nanay ko na humahagulgol. Hindi ko na maalala kung ano ang nangyari pero parang nakipag-areglo ‘yong driver. Ngayon nga, iniisip ko, parang may nawala akong “time”. Iniisip ko na baka matagal akong nawalan ng malay at naka-confine lang sa ospital at umaandar ang mundo. Hindi naman ako makapagtanong sa nanay ko kasi, ngayon, mukhang mas malakas pa ako sa kalabaw.

Sabi ni Glenn, nang i-post daw n’ya sa Facebook ang mga kuha n’ya noong naaksidente s’ya, may nag-akalang make-up ‘yon para sa isang play na kasama s’ya. Sa mga katulad kasi naming manunulat at nasa teatro, madalas, dinadaan namin sa pagka-OA ang lahat.

Habang sinisimot si Glenn ang softdrinks n’ya, nagdasal ako nang tahimik. Nagpasalamat ako dahil malakas na ngayon si Glenn at humahataw sa pagkukuwento. Sino nga ba ang mag-aakalang p’wede palang sirain ng isang aksidente ang lahat ng pinaghandaan, pinaghirapan, at pinagplanuhan natin. Traydor ba talaga ang buhay?

Saglit pa, binalikan namin ang pang-regalong una kong nakita. Binili ko ‘yon at pinabalot nang maganda at inilagay sa bag ko. Niyaya namin si Glenn na sumama sa pa-party pero tumanggi na s’ya. Medyo masakit pa raw ang sugat n’ya sa noo. Nangako na lang akong sasamahan ko s’ya sa Sabado sa St. Luke’s para magpa-CT scan. Mabuti na rin kasing makasigurado na hindi naalog ang utak n’ya.

Nakarating kami sa pa-party ng kaibigan kong bagong graduate. Kumain kami. Sangkatutak. Uminom. Nakipagkuwentuhan. Nang mag-a-alas-onse na, nag-French exit na kami. Pagdating namin sa bahay, binuksan ko ang bag ko. Tumambad sa akin ang regalong binili ko. Natawa ako. Hindi naman siguro masama, kung paminsan-minsan, magiging ganito ang Linggo ko.

Ika-16 ng Mayo, 2009
Cainta, Rizal

Istorya

Noong isang taon, mga bandang Oktubre yata, nagising ako dahil sa sunod-sunod na mga text. Nagulantang na ang diwa ko kahit mga isang oras pa dapat akong magpapainin. Nang basahin ko, pare-pareho ang sinasabi. Nakita raw nila ako sa TV. Kinukumpirma kung ako nga ‘yon.

‘Yong ibang kakilala ko at alam kong mahalagang mapanatili ang respeto nila sa akin, sinagot ko nang matino. Sabi ko, “A, siguro sa Camera Café ‘yon sa S’yete. Bagong season na kasi namin. Nang napadalaw ako sa shooting, pina-eksena ako sa likuran. Kunwari may business ako habang bumibirada at nagkakape ang mga bidang artista sa bandang unahan, malapit sa kamera.” Sabi nila, “Uy, nagsusulat ka pala ro’n.” Gusto raw nila at magaling ang show at fan sila. S’yempre, sa bilis kasi ng andar ng closing credits, s’werte na nga lang kung mapansin nila ang pangalan ko bilang writer. So, tinapos ko ang text sa kanila sa isang tenkyu na may smiley sa dulo.

‘Yong ibang kaibigan ko na alam ko namang nangungulit lang dahil naka-unlimited text, sinagot ko nang patarantado. Sabi ko, “Abangan n’yo uling ipalabas pero siguraduhin n’yo, nakaupo kayo nang mas malapit sa TV. Dapat ‘wag kayong kumurap. Titigan n’yong mabuti ang mukha ko. Pag medyo payat, ako na ‘yon.” Hindi na nila ako sinagot at na-enjoy ang natitirang minuto bago ako bumangon.

Nang panoorin namin ang bagong season ng Camera Café, nakita ko ang episode kung saan umeksena ako. Sa bilis at sa layo ko sa kamera, imposibleng may makakilala sa ‘kin. Asar na asar talaga ako. Nahiya naman akong magtanong kung ano talaga ‘yong napanood nila sa TV. Baka sabihin nila, “Hindi pala ikaw ‘yong napanood namin. Mas chubby kasi ‘yon, e. Ikaw, payat.”

Ipokrito ang magsasabi na hindi nila pinangarap ang sumikat o makaangat man lang o maging bida o maging tampok ng usapan, kahit sandali lang. Kapag may dalawang taong nag-usap, laging darating ang pagkakataong magtatangka ang isa sa kanila na makipagtaasan ng ihi, sa anumang paraan. Halimbawa, sabi ng isa, “Alam mo, sira ang araw ko.” Hirit naman ng isa, “Ay, naku, hintayin mo ang kuwento ko. Mas grabe ang araw ko.” Kapag nangyari ‘yon, patunay na ‘yon na gusto ng huling himirit na higitan ang sinabi ng una. Ibig sabihin, gusto n’yang mas makaungos. Katumbas ng pag-ungos ang pagsikat o pag-angat o pagiging bida o pagiging tampok.

Nang minsang kunin akong trainer ng isang TV talent search para sa power hosting segment nila, lumabas ako sa kamera. Nagbigay ako ng opinyon kung sino sa mga kalahok ang magaling at kung sino ang walang binatbat. Dahil panay close-up ang kuha sa akin at medyo natagalan ang exposure ko, maraming nakapansin sa TV appearance ko na ‘yon. Ayun, biglang pinag-usapan ako sa kalyeng tinitirahan ko. ‘Yong kapitbahay ko na halos limang taon ko nang dinadaan-daanan, bigla akong kinausap. Bati n’ya, “Nakita kita sa TV. Bigatin ka pala.” Hindi ko alam kung ang credibility ko bilang trainer ang tinutukoy n’ya o kinukutya n’ya ang “laki ng presence ko” sa screen. Tapos, noong umuwi ako sa amin sa Valenzuela, nakita ko ‘yong nanay ng kaklase ko sa Grade 1. Ipinapapasok sa akin ang anak n’ya sa TV station. Nang tinanong ko kung bakit, mabilis akong sinagot: “Lumabas ka kasi sa TV. T’yak, may koneksyon ka.” Umabot din nang ilang buwan ang reference sa TV appearance ko na ‘yon. Natigil lang ‘yon nang minsang nanigaw ako at nagsabing hindi ako nakikipag-beso-beso sa mga artista. Period.

Noon namang bumandera ang pangalan ko sa isang episode ng “Maalaala Mo Kaya,” surreal na ang naging karanasan ko. Lahat ng mga nakapanood noon, binabraso ako. Ikukuwento raw nila sa akin ang buhay nila basta siguraduhin ko lang daw na ‘yong sikat ang gaganap. Kapag tinanong ko naman kung ano ang drama ng buhay nila, iiwas sila nang tingin at saka hihirit kung cash ang bayaran.

Aminado akong pangarap kong sumikat, pero hanggang ngayon, hindi ko pa alam sa kung paanong paraan o sa anong dahilan. Hindi ko rin alam kung mapapangatawanan ko ‘yon kung sakaling magkatotoo. Inilagay ko sa kukote ko na ang kasikatan ay bunga ng pagtitiyaga, galing, at pagkontrol sa paglaki ng ulo.

Ilang linggo na ang nakakalipas nang makatanggap ako ng isang Facebook message. Pinapa-click sa akin ang isang You Tube link. Nakakatuwa raw. Binalewala ko lang hanggang sa mat’yempuhan ako online ng nagpadala. Kinulit ako. Ayun, napa-click ako bigla. Hindi ko inaasahang makukuha ko sa link na ‘yon ang paliwanag sa sunod-sunod na mga text na gumising sa akin noong Oktubre.

CLICK THIS:
http://www.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3D_Z7oYHJcVeQ%26feature%3Drelated&h=8abdfaafea6bfb7be97175c9be45cd88

Minsan pala, kahit naglalakad ka lang, p’wedeng maging dahilan ‘yon ng pagsikat mo. Bigla.

Ika-15 ng Mayo, 2009

Cainta, Rizal

Hanapbuhay

Kakatwa ang sitwasyon ko. Wala akong amo. Bukod pa sa hawak ko ang oras ko, nagagawa ko rin kung ano lang ang gusto kong gawin. Pero dahil sa mga nabanggit ko, meron din akong limitasyong madalas lumumpo sa akin. Kapag ‘di ako humataw, wala akong kikitain.

Noong 2000, nagpasya akong mag-freelance na lang. Ayos naman. Pero nitong huling mga buwan, parang naapektuhan na rin ako ng krisis. Dumalang ang projects at dumami ang mga nangbabarat. Kapag dumating na ang katapusan ng buwan, inaatake rin ako ng panic. May bahay at lupa kasi akong hinuhulugan at may nanay, mga kapatid, at mga pamangkin tinutulungan.

Dahil matindi ang pangangailangan ko, isang post sa Yahoo Group ang kinagat ko. Naghahanap daw ang isang post-production outfit ng writer para sa isang audio-visual presentation (AVP). Rush daw. Nag-email ako agad. Pinadala ko ang resume ko at sinabi kong sanay ako sa mga trabahong rush. Huwebes ‘yon. Umaga. Pagkakain ko ng tanghalian, nakatanggap ako ng text. Tinatanong kung interesado raw ako at kung talagang mag-commit sa project. Tatlong salita ang isinagot ko: Yes, yes, yes. Sabi sa akin, kailangan daw makipag-meet sa client kinabukasan, Biyernes. Sabi ko, ayos lang sa akin. Pero dapat, siguraduhin nila na kaliwaan ang bayaran. Kasi, may nakausap na ako pero parang malabo ang magkabayaran agad. Nilinaw ko na hindi ako mukhang pera. Ipinaintindi ko lang na kailangang-kailangan ko ng pera. Sabi sa akin, Lunes daw ang bayaran. Sabi ko: deal. Nang tanungin ako kung magkano ang sisingilin ko, tinanong ko rin sila kung ano ang budget nila. Nagbigay sila ng figure. Sabi ko, payag ako. Basta dapat sa Lunes, makukuha ko ang bayad. In cash.

Kinabukasan, nakipag-meeting ako sa Makati. High profile ang project. Isang senador pala ang magsusulong ng bagong bill. Tapos, gagamitin ng senador ang karanasan ng isang “society” para ipakita na urgent ang bill. Isang PR company pala ang kausap ng kumausap sa akin. Meron na silang AVP pero gusto nilang i-rework ‘yon at idagdag ang “givens” ng senador at gawin ang “bagong” AVP na mas “viewer-friendly”. Gagamitin pala ‘yon sa isang malaking launch sa isang five-star hotel sa Maynila at puro mga batikang manggagamot ang dadalo. Naasiwa lang ako kasi panay ang English ng mga kausap ko. Hindi ko alam kung mukha akong Amerikano o nabasa lang nila ang resume ko. Kung anuman ang dahilan, hindi ko na inintindi. Panay lang ang sulat ko ng mga sinasabi nila para pag nagsulat na ako, wala akong makakalimutan.

Binigyan ako ng ilang DVD’s na papanoorin at aaralin. Dapat daw, matapos ko ang script (in English) para sa isang 10-minute AVP sa Linggo. Rush na rush nga. Muntik na akong masamid pero narinig ko na lang sarili ko na nagsabing kaya ang Linggo. Iba talaga ang nagagawa nang matinding pangangailangan ng pera. Bago maghiwa-hiwalay, nagpirmahan ng kontrata ang mga kausap ko. Napansin kong ang budget para sa writer ay mas mataas ng P5,000 kaysa sa naipangako o sa sinabing budget para sa akin. Naisip ko na ayos lang siguro ‘yon kasi parang sila naman talaga ang nakakuha ng project.

Pagdating ko sa bahay, pinanood ko at inaral ang DVD’s. Nag-transcribe din ako para kung kakailanganin ng client, madali ang cross-referencing ng text. Nakakahilo. Masyadong technical tapos ang hamon sa akin ay gawing touching ang script, without being melodramatic. Ipinadala ko agad ang transcription. Sobra ang tuwa ng client.

Kinabukasan, jingle lang ang naging pahinga ko para matapos agad ang script. Inalagaan ko rin ang English ko para hindi nakakahiya. Kinagabihan, ipinadala ko sa big boss ng PR company para kung may babaguhin pa, maupuan ko agad. Kinabukasan, sobrang flattered ako nang nabasa ko ang email ng big boss. Sabi n’ya, “You’re a genius! The script was great.”

Dahil natapos ko na ang dapat gawin, sa halip na magpahinga, dumalo ako sa isang writers’ meeting. Nang nasa b’yahe na ako, nakatanggap ako ng text sa contact ko. Itago na lang natin s’ya sa totoo n’yang pangalan: Monique. Nire-request n’yang pumunta ako sa opisina nila para tumulong sa editing. Sabi ko, writer ako. Hindi editor. Pinaliwanag ko ring may kumprimiso na ako. Sabi n’ya, “OK. Thanks.”

Lunes. Pumunta ako sa office nila Monique para kunin ang bayad ko. Laking gulat ko nang sabihin n’yang nagkaroon daw ng hasel. Mahal daw ang nakuha nilang voice talent kaya babawasan ng P5,000 ang budget ko. Ha? Malaki ang reaksyon ko. Paliwanag ko, anong kinalaman ko ro’n? Binanggit ko rin na alam kong mas mataas ng P5,000 ang pinirmahang budget para sa akin. Patay-malisya s’ya roon. Sabi lang ni Monique, ‘yon daw kasi ang suggestion ng client. Una raw, ‘di ako tumulong sa editing. Pumalag ako. Inulit ko, “Monique, kinontrata mo ako bilang writer. Hindi ako editor.” Umiwas lang s’ya ng tingin at saka bumuwelo. At pangalawa raw, since mabilis ko naman daw natapos ang script, ibig sabihin, madali lang ang work ko. Ha? Mas malaki ang sumunod kong reaksyon. Sabi ko, hindi madali ang magsulat ng script. (Baka) magaling lang talaga ako (?). Weird ang tono ko nang binatawan ko ‘yon. Walang naging malaking reaksyon si Monique. Parang nalulon n’ya ang dila n’ya.

Para basagin ang katahimikan, tinanong ko kung p’wede ko nang kunin ang bayad ko. Idiniin ko rin na hindi ako papayag na bawasan ang napag-usapan namin. Period. Muntik na akong mahulog sa kinauupuan ko nang sabihin ni Monique na hindi pa raw ako mababayaran. Kesyo tseke daw ang ibinayad at may processing pa at may clearing. Marami pa s’yang paligoy pero ang malinaw sa akin: hindi ako mababayaran. Nanlumo ako. Nakataya na kasi ang makukuha ko sa hulog sa bahay, sa bills, at sa grocery. Para walang hasel, ginamit ko ang computer nila at gumawa ako ng billing statement. Inilagay ko na dapat, mabayaran nila ako sa Miyerkules. Pumirma naman si Monique. Ayaw na rin n’ya sigurong marindi sa boses ko.

Sa awa ng Diyos, halos isang buwan na ang nakalipas, hindi pa rin ako nabayaran ni Monique. Walang nagawa ang billing statement at ang pirmahan. Nangutang na ako at nagdahilan ng kung anu-ano para lang makalusot sa mga kumprimiso ko. Dahil pikon na ako, isang araw, pinutakte ko s’ya ng text. Sinabi n’ya sa akin na tawagan ko raw ang office nila at handa na ang pera ko. Nagbigay s’ya ng name at number. Banas na banas ako kasi wala ‘yong taong sinasabi n’ya at inabot ako ng halos limang oras bago nakatawag sa number na ibinigay n’ya. Tinext ko ulit s’ya. Sumagot. Sabi n’ya, meron daw s’yang malaking event na hinahawakan kaya kung p’wede raw, kinabukasan ko na lang puntahan sa office nila ang sinisingil ko. Ipinamukha din n’yang marketing manager s’ya at ‘di n’ya trabahong asikasuhin ang pagbabayad sa akin. Ano? S’ya ang contact ko tapos ang kapal ng mukha n’ya sabihin sa akin na ‘wag ko s’yang b’wusitin.

Kinabukasan, sumugod ako sa office nila. Walang tao. Tinext ko si Monique. Sinabi ko na hindi na ako natutuwa. Sinabi kong unprofessional s’ya. Sumagot s’ya. In English. Basta ang buod, sinabihan n’ya ako na para akong asong ulol na kahol nang kahol sa kan’ya. Tsumupi na raw ako. Tapos, parang naawa sa akin ang langit. May isang babae ang lumabas sa katabing unit at nag-abot sa akin ng susi. Ganoon daw kasi ang ginagawa n’ya pag nakakatulog ang tao sa loob ng office. Nabuksan namin ang pinto at bumungad sa akin ang editor. Wala kaming dialogue. Nagpupuyos kasi ako sa galit. Sandali pa, inabot n’ya sa akin ang pera. Binilang ko. Sakto. Tapos, nagpasalamat ako at umalis. Nang nasa jeep na ako, tinext ako ni Monique. Sabi n’ya, “Ayan masaya ka na. Sa totoo lang, pangit talaga ang script mo. Maraming grammar mistakes! Hindi na namin sinabi sa ‘yo kasi ayaw naming ma-hurt ang ego mo.” Humagalpak ako ng tawa. Bigla akong naawa kay Monique. Siguro, s’ya ang tipo ng taong hindi naging maganda ang pagpapalaki ng magulang. Parang ‘di s’ya namulat sa kahalagahan ng palabra de honor, sa kahulugan ng pagpapatulo ng dugo para kumita, at sa katuturang ng mabuting pakikipag-kapwa-tao. Ite-text ko pa sana si Monique pero hindi ko na tinuloy. Globe s’ya. Smart ako. Kinapa ko ang pera sa bulsa ko. Naisip ko, sayang ang piso ko.

Ika-30 ng Marso, 2009

Cainta, Rizal