Kakatwa ang sitwasyon ko. Wala akong amo. Bukod pa sa hawak ko ang oras ko, nagagawa ko rin kung ano lang ang gusto kong gawin. Pero dahil sa mga nabanggit ko, meron din akong limitasyong madalas lumumpo sa akin. Kapag ‘di ako humataw, wala akong kikitain.
Noong 2000, nagpasya akong mag-freelance na lang. Ayos naman. Pero nitong huling mga buwan, parang naapektuhan na rin ako ng krisis. Dumalang ang projects at dumami ang mga nangbabarat. Kapag dumating na ang katapusan ng buwan, inaatake rin ako ng panic. May bahay at lupa kasi akong hinuhulugan at may nanay, mga kapatid, at mga pamangkin tinutulungan.
Dahil matindi ang pangangailangan ko, isang post sa Yahoo Group ang kinagat ko. Naghahanap daw ang isang post-production outfit ng writer para sa isang audio-visual presentation (AVP). Rush daw. Nag-email ako agad. Pinadala ko ang resume ko at sinabi kong sanay ako sa mga trabahong rush. Huwebes ‘yon. Umaga. Pagkakain ko ng tanghalian, nakatanggap ako ng text. Tinatanong kung interesado raw ako at kung talagang mag-commit sa project. Tatlong salita ang isinagot ko: Yes, yes, yes. Sabi sa akin, kailangan daw makipag-meet sa client kinabukasan, Biyernes. Sabi ko, ayos lang sa akin. Pero dapat, siguraduhin nila na kaliwaan ang bayaran. Kasi, may nakausap na ako pero parang malabo ang magkabayaran agad. Nilinaw ko na hindi ako mukhang pera. Ipinaintindi ko lang na kailangang-kailangan ko ng pera. Sabi sa akin, Lunes daw ang bayaran. Sabi ko: deal. Nang tanungin ako kung magkano ang sisingilin ko, tinanong ko rin sila kung ano ang budget nila. Nagbigay sila ng figure. Sabi ko, payag ako. Basta dapat sa Lunes, makukuha ko ang bayad. In cash.
Kinabukasan, nakipag-meeting ako sa Makati. High profile ang project. Isang senador pala ang magsusulong ng bagong bill. Tapos, gagamitin ng senador ang karanasan ng isang “society” para ipakita na urgent ang bill. Isang PR company pala ang kausap ng kumausap sa akin. Meron na silang AVP pero gusto nilang i-rework ‘yon at idagdag ang “givens” ng senador at gawin ang “bagong” AVP na mas “viewer-friendly”. Gagamitin pala ‘yon sa isang malaking launch sa isang five-star hotel sa Maynila at puro mga batikang manggagamot ang dadalo. Naasiwa lang ako kasi panay ang English ng mga kausap ko. Hindi ko alam kung mukha akong Amerikano o nabasa lang nila ang resume ko. Kung anuman ang dahilan, hindi ko na inintindi. Panay lang ang sulat ko ng mga sinasabi nila para pag nagsulat na ako, wala akong makakalimutan.
Binigyan ako ng ilang DVD’s na papanoorin at aaralin. Dapat daw, matapos ko ang script (in English) para sa isang 10-minute AVP sa Linggo. Rush na rush nga. Muntik na akong masamid pero narinig ko na lang sarili ko na nagsabing kaya ang Linggo. Iba talaga ang nagagawa nang matinding pangangailangan ng pera. Bago maghiwa-hiwalay, nagpirmahan ng kontrata ang mga kausap ko. Napansin kong ang budget para sa writer ay mas mataas ng P5,000 kaysa sa naipangako o sa sinabing budget para sa akin. Naisip ko na ayos lang siguro ‘yon kasi parang sila naman talaga ang nakakuha ng project.
Pagdating ko sa bahay, pinanood ko at inaral ang DVD’s. Nag-transcribe din ako para kung kakailanganin ng client, madali ang cross-referencing ng text. Nakakahilo. Masyadong technical tapos ang hamon sa akin ay gawing touching ang script, without being melodramatic. Ipinadala ko agad ang transcription. Sobra ang tuwa ng client.
Kinabukasan, jingle lang ang naging pahinga ko para matapos agad ang script. Inalagaan ko rin ang English ko para hindi nakakahiya. Kinagabihan, ipinadala ko sa big boss ng PR company para kung may babaguhin pa, maupuan ko agad. Kinabukasan, sobrang flattered ako nang nabasa ko ang email ng big boss. Sabi n’ya, “You’re a genius! The script was great.”
Dahil natapos ko na ang dapat gawin, sa halip na magpahinga, dumalo ako sa isang writers’ meeting. Nang nasa b’yahe na ako, nakatanggap ako ng text sa contact ko. Itago na lang natin s’ya sa totoo n’yang pangalan: Monique. Nire-request n’yang pumunta ako sa opisina nila para tumulong sa editing. Sabi ko, writer ako. Hindi editor. Pinaliwanag ko ring may kumprimiso na ako. Sabi n’ya, “OK. Thanks.”
Lunes. Pumunta ako sa office nila Monique para kunin ang bayad ko. Laking gulat ko nang sabihin n’yang nagkaroon daw ng hasel. Mahal daw ang nakuha nilang voice talent kaya babawasan ng P5,000 ang budget ko. Ha? Malaki ang reaksyon ko. Paliwanag ko, anong kinalaman ko ro’n? Binanggit ko rin na alam kong mas mataas ng P5,000 ang pinirmahang budget para sa akin. Patay-malisya s’ya roon. Sabi lang ni Monique, ‘yon daw kasi ang suggestion ng client. Una raw, ‘di ako tumulong sa editing. Pumalag ako. Inulit ko, “Monique, kinontrata mo ako bilang writer. Hindi ako editor.” Umiwas lang s’ya ng tingin at saka bumuwelo. At pangalawa raw, since mabilis ko naman daw natapos ang script, ibig sabihin, madali lang ang work ko. Ha? Mas malaki ang sumunod kong reaksyon. Sabi ko, hindi madali ang magsulat ng script. (Baka) magaling lang talaga ako (?). Weird ang tono ko nang binatawan ko ‘yon. Walang naging malaking reaksyon si Monique. Parang nalulon n’ya ang dila n’ya.
Para basagin ang katahimikan, tinanong ko kung p’wede ko nang kunin ang bayad ko. Idiniin ko rin na hindi ako papayag na bawasan ang napag-usapan namin. Period. Muntik na akong mahulog sa kinauupuan ko nang sabihin ni Monique na hindi pa raw ako mababayaran. Kesyo tseke daw ang ibinayad at may processing pa at may clearing. Marami pa s’yang paligoy pero ang malinaw sa akin: hindi ako mababayaran. Nanlumo ako. Nakataya na kasi ang makukuha ko sa hulog sa bahay, sa bills, at sa grocery. Para walang hasel, ginamit ko ang computer nila at gumawa ako ng billing statement. Inilagay ko na dapat, mabayaran nila ako sa Miyerkules. Pumirma naman si Monique. Ayaw na rin n’ya sigurong marindi sa boses ko.
Sa awa ng Diyos, halos isang buwan na ang nakalipas, hindi pa rin ako nabayaran ni Monique. Walang nagawa ang billing statement at ang pirmahan. Nangutang na ako at nagdahilan ng kung anu-ano para lang makalusot sa mga kumprimiso ko. Dahil pikon na ako, isang araw, pinutakte ko s’ya ng text. Sinabi n’ya sa akin na tawagan ko raw ang office nila at handa na ang pera ko. Nagbigay s’ya ng name at number. Banas na banas ako kasi wala ‘yong taong sinasabi n’ya at inabot ako ng halos limang oras bago nakatawag sa number na ibinigay n’ya. Tinext ko ulit s’ya. Sumagot. Sabi n’ya, meron daw s’yang malaking event na hinahawakan kaya kung p’wede raw, kinabukasan ko na lang puntahan sa office nila ang sinisingil ko. Ipinamukha din n’yang marketing manager s’ya at ‘di n’ya trabahong asikasuhin ang pagbabayad sa akin. Ano? S’ya ang contact ko tapos ang kapal ng mukha n’ya sabihin sa akin na ‘wag ko s’yang b’wusitin.
Kinabukasan, sumugod ako sa office nila. Walang tao. Tinext ko si Monique. Sinabi ko na hindi na ako natutuwa. Sinabi kong unprofessional s’ya. Sumagot s’ya. In English. Basta ang buod, sinabihan n’ya ako na para akong asong ulol na kahol nang kahol sa kan’ya. Tsumupi na raw ako. Tapos, parang naawa sa akin ang langit. May isang babae ang lumabas sa katabing unit at nag-abot sa akin ng susi. Ganoon daw kasi ang ginagawa n’ya pag nakakatulog ang tao sa loob ng office. Nabuksan namin ang pinto at bumungad sa akin ang editor. Wala kaming dialogue. Nagpupuyos kasi ako sa galit. Sandali pa, inabot n’ya sa akin ang pera. Binilang ko. Sakto. Tapos, nagpasalamat ako at umalis. Nang nasa jeep na ako, tinext ako ni Monique. Sabi n’ya, “Ayan masaya ka na. Sa totoo lang, pangit talaga ang script mo. Maraming grammar mistakes! Hindi na namin sinabi sa ‘yo kasi ayaw naming ma-hurt ang ego mo.” Humagalpak ako ng tawa. Bigla akong naawa kay Monique. Siguro, s’ya ang tipo ng taong hindi naging maganda ang pagpapalaki ng magulang. Parang ‘di s’ya namulat sa kahalagahan ng palabra de honor, sa kahulugan ng pagpapatulo ng dugo para kumita, at sa katuturang ng mabuting pakikipag-kapwa-tao. Ite-text ko pa sana si Monique pero hindi ko na tinuloy. Globe s’ya. Smart ako. Kinapa ko ang pera sa bulsa ko. Naisip ko, sayang ang piso ko.
Ika-30 ng Marso, 2009
Noong 2000, nagpasya akong mag-freelance na lang. Ayos naman. Pero nitong huling mga buwan, parang naapektuhan na rin ako ng krisis. Dumalang ang projects at dumami ang mga nangbabarat. Kapag dumating na ang katapusan ng buwan, inaatake rin ako ng panic. May bahay at lupa kasi akong hinuhulugan at may nanay, mga kapatid, at mga pamangkin tinutulungan.
Dahil matindi ang pangangailangan ko, isang post sa Yahoo Group ang kinagat ko. Naghahanap daw ang isang post-production outfit ng writer para sa isang audio-visual presentation (AVP). Rush daw. Nag-email ako agad. Pinadala ko ang resume ko at sinabi kong sanay ako sa mga trabahong rush. Huwebes ‘yon. Umaga. Pagkakain ko ng tanghalian, nakatanggap ako ng text. Tinatanong kung interesado raw ako at kung talagang mag-commit sa project. Tatlong salita ang isinagot ko: Yes, yes, yes. Sabi sa akin, kailangan daw makipag-meet sa client kinabukasan, Biyernes. Sabi ko, ayos lang sa akin. Pero dapat, siguraduhin nila na kaliwaan ang bayaran. Kasi, may nakausap na ako pero parang malabo ang magkabayaran agad. Nilinaw ko na hindi ako mukhang pera. Ipinaintindi ko lang na kailangang-kailangan ko ng pera. Sabi sa akin, Lunes daw ang bayaran. Sabi ko: deal. Nang tanungin ako kung magkano ang sisingilin ko, tinanong ko rin sila kung ano ang budget nila. Nagbigay sila ng figure. Sabi ko, payag ako. Basta dapat sa Lunes, makukuha ko ang bayad. In cash.
Kinabukasan, nakipag-meeting ako sa Makati. High profile ang project. Isang senador pala ang magsusulong ng bagong bill. Tapos, gagamitin ng senador ang karanasan ng isang “society” para ipakita na urgent ang bill. Isang PR company pala ang kausap ng kumausap sa akin. Meron na silang AVP pero gusto nilang i-rework ‘yon at idagdag ang “givens” ng senador at gawin ang “bagong” AVP na mas “viewer-friendly”. Gagamitin pala ‘yon sa isang malaking launch sa isang five-star hotel sa Maynila at puro mga batikang manggagamot ang dadalo. Naasiwa lang ako kasi panay ang English ng mga kausap ko. Hindi ko alam kung mukha akong Amerikano o nabasa lang nila ang resume ko. Kung anuman ang dahilan, hindi ko na inintindi. Panay lang ang sulat ko ng mga sinasabi nila para pag nagsulat na ako, wala akong makakalimutan.
Binigyan ako ng ilang DVD’s na papanoorin at aaralin. Dapat daw, matapos ko ang script (in English) para sa isang 10-minute AVP sa Linggo. Rush na rush nga. Muntik na akong masamid pero narinig ko na lang sarili ko na nagsabing kaya ang Linggo. Iba talaga ang nagagawa nang matinding pangangailangan ng pera. Bago maghiwa-hiwalay, nagpirmahan ng kontrata ang mga kausap ko. Napansin kong ang budget para sa writer ay mas mataas ng P5,000 kaysa sa naipangako o sa sinabing budget para sa akin. Naisip ko na ayos lang siguro ‘yon kasi parang sila naman talaga ang nakakuha ng project.
Pagdating ko sa bahay, pinanood ko at inaral ang DVD’s. Nag-transcribe din ako para kung kakailanganin ng client, madali ang cross-referencing ng text. Nakakahilo. Masyadong technical tapos ang hamon sa akin ay gawing touching ang script, without being melodramatic. Ipinadala ko agad ang transcription. Sobra ang tuwa ng client.
Kinabukasan, jingle lang ang naging pahinga ko para matapos agad ang script. Inalagaan ko rin ang English ko para hindi nakakahiya. Kinagabihan, ipinadala ko sa big boss ng PR company para kung may babaguhin pa, maupuan ko agad. Kinabukasan, sobrang flattered ako nang nabasa ko ang email ng big boss. Sabi n’ya, “You’re a genius! The script was great.”
Dahil natapos ko na ang dapat gawin, sa halip na magpahinga, dumalo ako sa isang writers’ meeting. Nang nasa b’yahe na ako, nakatanggap ako ng text sa contact ko. Itago na lang natin s’ya sa totoo n’yang pangalan: Monique. Nire-request n’yang pumunta ako sa opisina nila para tumulong sa editing. Sabi ko, writer ako. Hindi editor. Pinaliwanag ko ring may kumprimiso na ako. Sabi n’ya, “OK. Thanks.”
Lunes. Pumunta ako sa office nila Monique para kunin ang bayad ko. Laking gulat ko nang sabihin n’yang nagkaroon daw ng hasel. Mahal daw ang nakuha nilang voice talent kaya babawasan ng P5,000 ang budget ko. Ha? Malaki ang reaksyon ko. Paliwanag ko, anong kinalaman ko ro’n? Binanggit ko rin na alam kong mas mataas ng P5,000 ang pinirmahang budget para sa akin. Patay-malisya s’ya roon. Sabi lang ni Monique, ‘yon daw kasi ang suggestion ng client. Una raw, ‘di ako tumulong sa editing. Pumalag ako. Inulit ko, “Monique, kinontrata mo ako bilang writer. Hindi ako editor.” Umiwas lang s’ya ng tingin at saka bumuwelo. At pangalawa raw, since mabilis ko naman daw natapos ang script, ibig sabihin, madali lang ang work ko. Ha? Mas malaki ang sumunod kong reaksyon. Sabi ko, hindi madali ang magsulat ng script. (Baka) magaling lang talaga ako (?). Weird ang tono ko nang binatawan ko ‘yon. Walang naging malaking reaksyon si Monique. Parang nalulon n’ya ang dila n’ya.
Para basagin ang katahimikan, tinanong ko kung p’wede ko nang kunin ang bayad ko. Idiniin ko rin na hindi ako papayag na bawasan ang napag-usapan namin. Period. Muntik na akong mahulog sa kinauupuan ko nang sabihin ni Monique na hindi pa raw ako mababayaran. Kesyo tseke daw ang ibinayad at may processing pa at may clearing. Marami pa s’yang paligoy pero ang malinaw sa akin: hindi ako mababayaran. Nanlumo ako. Nakataya na kasi ang makukuha ko sa hulog sa bahay, sa bills, at sa grocery. Para walang hasel, ginamit ko ang computer nila at gumawa ako ng billing statement. Inilagay ko na dapat, mabayaran nila ako sa Miyerkules. Pumirma naman si Monique. Ayaw na rin n’ya sigurong marindi sa boses ko.
Sa awa ng Diyos, halos isang buwan na ang nakalipas, hindi pa rin ako nabayaran ni Monique. Walang nagawa ang billing statement at ang pirmahan. Nangutang na ako at nagdahilan ng kung anu-ano para lang makalusot sa mga kumprimiso ko. Dahil pikon na ako, isang araw, pinutakte ko s’ya ng text. Sinabi n’ya sa akin na tawagan ko raw ang office nila at handa na ang pera ko. Nagbigay s’ya ng name at number. Banas na banas ako kasi wala ‘yong taong sinasabi n’ya at inabot ako ng halos limang oras bago nakatawag sa number na ibinigay n’ya. Tinext ko ulit s’ya. Sumagot. Sabi n’ya, meron daw s’yang malaking event na hinahawakan kaya kung p’wede raw, kinabukasan ko na lang puntahan sa office nila ang sinisingil ko. Ipinamukha din n’yang marketing manager s’ya at ‘di n’ya trabahong asikasuhin ang pagbabayad sa akin. Ano? S’ya ang contact ko tapos ang kapal ng mukha n’ya sabihin sa akin na ‘wag ko s’yang b’wusitin.
Kinabukasan, sumugod ako sa office nila. Walang tao. Tinext ko si Monique. Sinabi ko na hindi na ako natutuwa. Sinabi kong unprofessional s’ya. Sumagot s’ya. In English. Basta ang buod, sinabihan n’ya ako na para akong asong ulol na kahol nang kahol sa kan’ya. Tsumupi na raw ako. Tapos, parang naawa sa akin ang langit. May isang babae ang lumabas sa katabing unit at nag-abot sa akin ng susi. Ganoon daw kasi ang ginagawa n’ya pag nakakatulog ang tao sa loob ng office. Nabuksan namin ang pinto at bumungad sa akin ang editor. Wala kaming dialogue. Nagpupuyos kasi ako sa galit. Sandali pa, inabot n’ya sa akin ang pera. Binilang ko. Sakto. Tapos, nagpasalamat ako at umalis. Nang nasa jeep na ako, tinext ako ni Monique. Sabi n’ya, “Ayan masaya ka na. Sa totoo lang, pangit talaga ang script mo. Maraming grammar mistakes! Hindi na namin sinabi sa ‘yo kasi ayaw naming ma-hurt ang ego mo.” Humagalpak ako ng tawa. Bigla akong naawa kay Monique. Siguro, s’ya ang tipo ng taong hindi naging maganda ang pagpapalaki ng magulang. Parang ‘di s’ya namulat sa kahalagahan ng palabra de honor, sa kahulugan ng pagpapatulo ng dugo para kumita, at sa katuturang ng mabuting pakikipag-kapwa-tao. Ite-text ko pa sana si Monique pero hindi ko na tinuloy. Globe s’ya. Smart ako. Kinapa ko ang pera sa bulsa ko. Naisip ko, sayang ang piso ko.
Ika-30 ng Marso, 2009
Cainta, Rizal
Freelancer din po ako. Nakakarelate ako sa entry mo na 'to. grabe, panahon ngayon eh, 'no?
ReplyDeletekala ng mga cliente minsan sa kanila lang naikot mundo mo.
good luck sa atin!hehe.
Maraming salamat, Burns. Tama ang sinabi mo. Minsan, nagtataka rin ako kung bakit mahirap makipag-usap kapag pera na ang isyu. He, he. Sa huli, dapat 'di pa rin hindi tayo mawalan ng tiwala.
ReplyDelete